жырым

жырым
зат. Айылдың (тартпаның) екінші басындағы арнайы тесілген тесіктері бар, 20-30 елі қайыс. Жырымның тесігіне айылбастың тілшігі кіріп тұрады. Айылдың доғадан өткізілетін және доға тілі түсіп бекітілетін тесіктері бар бөлігі ж ы р ы м деп аталады (Ата салты., 103). Жырым айна. Ашылып-жабылатын айна, жарма. Мен анау жамаулы төсекке таңылып, ж ы р ы м а й н а н ы ң сәулесін бағып жатқанда, сен қай қиырда, қай мекеннің хауас жұпарын татып жүрсің, Элиза? (С. Ордашева, Кек жауған, 39). Жырым айыл. Жырымы бар, жырым жасалған айыл. Ж ы р ы м а й ы л д ы ң алақаны жалаң қабат, екі қабат қайыстан немесе ызылған құрдан жасалады (Ата салты., 103). Жырым балақ шалбар. Балағы сәндік үшін арнайы жырылып (жырық етіліп) тігілген шалбар. Шалбардың тігілуіне, матасына қарай: мәуіті шалбар, жарғақ шалбар, айырбалақ шалбар, ж ы р ы м б а л а қ ш а л б а р деген сынды т.б. түрлері бар (Қаз. этнография., 2, 77).

Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. . 2014.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Смотреть что такое "жырым" в других словарях:

  • жырым — зат. Айыл не тартпаның ұшына жалғап, соларды байланыстырып бекітетін кішкене жіңішке қайыс …   Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі

  • жырым — 1. (Көкш., Қ ту) айылдың ұшына жалғанған қайыс. 2. (Қар., Шет) айылдың атқа мінер жағындағы ерге ілетін, байлайтын жері …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • жырым жеу — (ҚХР) жоқтан өзгені пайда көру …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • жырым-шетікпе айлану — (ҚХР) азға алдану, болымсыз нәрсені дүние көру …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • байлам-тұжырым — зат. Келген қорытынды, байлам, тұжырым. Осы бір қалыптасқан ережені өзіндік ой елегінен өткізіп, байсалдау, өзіндік б а й л а м т ұ ж ы р ы м д а р ы м е н байыту арқылы танылады (Қаз. әдеб., 30.08.1974, 3) …   Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі

  • айыр балақ — Жырым балақ, шалбардың төменгі балағын тіліп жырық шығару. Балағының сырт жағынан арнайы қалдырылатын жырық; айырығы бар (шалбар) …   Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі

  • дап-дала — (Шымк., Лен.; Қарақ.) тілім тілім, жырым жырым, дал дал. Бақшаға деген жер д а п д а л а боп жыртылды. Жеген таяқтан баланың беті д а п д а л а (Шымк., Лен.). Пахта егетін жер д а п д а л а болып жыртылды (Қарақ.). [Өзбек тілінде дап жала қилип… …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • тілкем-тілкем — (Гур., Маңғ.) тілім тілім, жырым жырым. Көйлегінің етегі т і л к е м т і л к е м (Гур., Маңғ.). қ. тілкім тілкім …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • жырымды — сын. Жырымы бар, жырым жасалған. Айыл сонымен қатар ж ы р ы м д ы және жырымсыз болып екі түрге бөлінеді. Ж ы р ы м д ы түрі айылбас, алақан, жырым деген үш бөлшектен құралады (Ж. Бабалықұлы, Ер қанаты, 275). Ж ы р ы м д ы айылдың алақаны 40 50… …   Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі

  • Таз (племя) — У этого термина существуют и другие значения, см. Таз. Таз (каз. Таз) руы в составе младшего жуза Казахстан. Этническая история С началом монгольских походов и образования Золотой Орды племя таз кочевало в южных степях, между Эмбой и Уралом.… …   Википедия


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»